Średniowieczne menu

Kazimierz Wielki w serialu "Korona Królów" (http://koronakrolow.vod.tvp.pl)

 

Któż nie słyszał o Kazimierzu, synu Władysława Łokietka, któremu potomni po kilkuset latach nadali przydomek Wielki. Nawet jeśli nie wszyscy kojarzą jego konkretne osiągnięcia, to mając w pamięci szkolne lekcje historii, postać ta nie jest nam do końca obca. Tym bardziej, jeśli jesteśmy widzami popularnego ostatnio serialu „Korona Królów”, który szybko zyskał spore grono miłośników z przejęciem oczekujących kolejnych odcinków. Zagłębiając się w dworskie intrygi oraz śledząc poczynania młodego władcy Państwa Polskiego, zachwycamy się bogactwem strojów i barwnym życiem dworu. Ale czy zastanawialiśmy się kiedyś, co wówczas jadano? Czy potrawy, którymi raczyli się Kazimierz i jego świta bardzo odbiegały od naszych dzisiejszych upodobań? Postanowiłam to sprawdzić.

Kuchnia późnośredniowieczna była dość bogata i zróżnicowana. Produkty czerpano nie tylko z rozwiniętego rolnictwa, ale również z bogactwa rozległych lasów oraz licznych jezior i rzek. Podstawę stanowiło mięso zwierząt hodowlanych i dzikich. Gospodarstwa dostarczały dużo zboża (np. proso czy żyto), warzyw (np. ogórki, marchew), owoców. Przygotowywano chleb i podpłomyki. W ówczesnej diecie nie mogło zabraknąć również takich produktów, jak kasze, ryby, nabiał, czy produkty pochodzące ze zbieractwa – grzyby, owoce leśne. Z tych wszystkich produktów przyrządzano różnego rodzaju polewki, zupy; mięsa pieczono, gotowano bądź duszono, przyprawiano np. solą bądź czosnkiem; produkowano również wędliny i różne kiełbasy. Do posiłków podawano najczęściej wodę oraz piwo. Ale pojawiało się również mleko, miód, różnego rodzaju ziołowe napary, rzadziej wino.

Nie jest tajemnicą, że średniowieczni możnowładcy uwielbiali wystawne przyjęcia, podczas których mogli uraczyć swoich gości najbardziej wykwintnymi potrawami. Takie biesiady urozmaicane często były występami artystów, muzyką, śpiewem. Niektóre uczty do tego stopnia zapisały się w pamięci, że były przekazywane potomnym, jak np. słynna uczta u Wierzynka, o której wspominał w kolejnym stuleciu nawet Jan Długosz: „Król Kazimierz raczył przez cały czas, pragnąc pokazać zamożność i dostatek swego królestwa, zaproszonych królów, książąt i panów wyszukanymi potrawami” (Vitry H., W staropolskiej kuchni i przy polskim stole).

 

Wybrane pozycje z Czytelni WBP

 

Tyle historia. Tak naprawdę to tylko kilka podstawowych informacji, jakie możemy znaleźć w licznych zachowanych źródłach i opracowaniach. Co prawda, nie istnieją relacje bezpośrednich świadków biesiad, ale sądzę, że zapiski późniejszych kronikarzy są wystarczające i, przynajmniej w kwestiach kulinarnych, można im zaufać. Polska okresu XIV wieku była miejscem barwnym i różnorodnym i na pewno kryje jeszcze wiele niespodzianek, które warto zgłębić.

Wszystkich zainteresowanych, którzy chcieliby dowiedzieć się nieco więcej na temat nie tylko upodobań kulinarnych, ale również o samym Kazimierzu Wielkim czy panujących wówczas zwyczajach, zapraszamy do nas! W zbiorach WBP znajduje się wiele pozycji tematycznie związanych z Kazimierzem i okresem jego panowania. Jan Matejko przedstawi własne wyobrażenia wizerunku Kazimierza i innych władców. Nadworny urzędnik samego króla - Janko z Czarnkowa – opowie historię jego niezwykłych rządów.

Jeśli natomiast interesują Was prace znanych historyków, nie zawiedziecie się. Do wyboru mamy wiele prac poświęconych Polsce okresu XIV wieku autorstwa takich osobistości w świecie historii, jak np. Henryka Samsonowicza czy Andrzeja Chwalby. Ponadto wiele innych ciekawych pozycji, które jeśli nie rozbudzą pasji do historii, to na pewno urozmaicą oczekiwanie na kolejne odcinki „Korony Królów”. Każdy znajdzie coś dla siebie i będzie mógł na własne oczy przekonać się nie tylko jak jadano, ale również jak żyło się poddanym Kazimierza i wykreować w wyobraźni własny obraz tamtego świata. Inny bądź bardzo podobny do tego przedstawionego w serialu. I tym samym nieco rozświetlić „mroki średniowiecza”.

                                                                                                                      Monika

 

Książki to nie wszystko. Czytelnia Czasopism oferuje wiele magazynów, wśród których można znaleźć również kilka ciekawych artykułów na temat średniowiecznej kuchni. Na zdjęciu artykuł z magazynu "Wiedza i Życie" (7/2013).